TÜRKİYE İHRACATÇILAR MECLİSİ 2021 İHRACAT RAPORU

2020 YILINDA KÜRESEL EKONOMİ VE TİCARET

 Küresel iktisadi faaliyetler ve buna bağlı olarak yapılan tahminler, hemen hemen tüm bilimlerde kullanılan “Ceteris Paribus” (diğer değişkenler sabitken) ilkesine dayalı olarak analiz edilmektedir. Ancak 2020 yılında global pandemi sebebiyle tüm tahminler geçerliliğini yitirmiştir.

Aylar içerisinde salgının yönü ve önlemlerin neticesinde ekonomik etkileri, ülke ve bölgelerde sürekli değişim göstermiştir. 2019 yılındaki olumsuz tablo, 2020 yılına gelindiğinde artan işsizlikle birlikte küresel resesyonu beraberinde getirmiştir. 2020 yılının ilk çeyreğinde değer olarak %6, ikinci çeyreğinde ise %21 daralmış durumda olan dünya mal ticareti de dünya ekonomisindeki daralmaya gitmiştir.

Pek çok ülkede üçüncü çeyrekte başlayan normalleşme sürecini takiben küresel ekonomide toparlanma döneminin başlaması sonucunda dünya mal ticaretindeki daralma üçüncü çeyrekte %4,5 seviyesine kadar gerilemiştir.

2019 yılında 18,35 milyar dolar olan küresel mal ticareti, 2020 yılında 17,08 trilyon dolara gerilemiştir. 2020 yılında küresel iktisadi faaliyet, dünya geneline yayılan Covid-19 salgını nedeniyle keskin bir düşüş yaşamıştır.

Pandemi krizi hem gelişmekte olan, hem de gelişmiş ülkelerde Gayrisafi Yurtiçi Hasıla daralmasını beraberinde getirmiştir.

2020 yılında en çok ithalat yapan ülke ABD olurken, Ocak-Kasım dönemine ait toplam ithalatı 2019 yılında 2,36 trilyon dolar iken 2020 yılında aynı dönemde %7,4 azalarak 2,19 trilyon dolara gerilemiştir. İkinci sırada en çok ithalat yapan Çin 2019 yılında 2,07 trilyon dolarlık ithalat yaparken 2020 yılının tamamında ithalatı %0,5 azalarak 2,06 trilyon dolara düşmüştür. Bu iki ülkenin ardından üçüncü sırada en çok ithalat yapan Almanya 2019 yılı Ocak-Kasım döneminde 1,14 trilyon dolarlık ithalat yaparken 2020 yılının aynı döneminde ithalatı %6,8 azalarak 1,07 trilyon dolara düşmüştür. ABD, küresel ithalatın %14,1’ini tek başına yaparken, Çin %13,3’ünü, Almanya ise %6,9’unu gerçekleştirmiştir. Bu üç ülke 2020 yılında toplam küresel ithalattan %34,3 pay almıştır.

En çok ithalat yapılan sektör 2020 yılında 2,76 trilyon dolarlık ithalatın yapıldığı “Kimyevi Maddeler ve Mamulleri” sektörü olurken, bu sektörde verileri belli olan aylar için 70 ülke 2019 yılında 3,28 trilyon dolarlık ithalat yapmıştır. Bu sektörde ithalatın %16 daraldığı görülmektedir.

2021 YILI VE SONRASI

2020 yılı itibaren normalleşmeyle birlikte ticari risklerin azalması ve bu sayede gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ithalat ve ihracatta büyüme gözlemlenmiştir.

DİJİTALLEŞME VE E-TİCARET

Yıllar içerisinde hem Türkiye’de hem de dünyada internet kullanım oranı artış göstermiş, dünyada internet kullananların sayısı, kullanmayanların sayısını 2018 yılında geçmiştir. Bunun yanı sıra yüksek gelirli ülkelerde internet kullanan nüfusun payı, düşük gelirli ülkelere göre daha yüksektir. Dünyada 2000 yılında internet kullanan bireylerin oranı %6,5 olurken, Türkiye’de %3,8, yüksek gelirli ülkelerde ise %29,9 olmuştur. Yıllar içerisinde teknolojik gelişmeler ve alım gücünün artması ile birlikte 2019 yılında internet kullanan bireylerin oranı dünyada %51,4 olurken, Türkiye’de %74, yüksek gelirli ülkelerde de %87,2 olmuştur. Düşük gelirli ülkelerde aynı oran, 2000 yılında %0,1 iken 2019 yılında %19,5’e yükselmiştir. Küresel gelir dağılımındaki eşitsizlik nedeni ile dünyada hala internete erişemeyen büyük bir kesimin olduğu ve bu kesimin de özellikle düşük gelirli ülkelerde yaşadığı tespit edilmiştir

Küresel çapta 5,4 milyardan fazla insanın birbirine bağlandığı günümüzde dijitalleşmenin, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne (SKH) ulaşmada önemli bir rol oynadığı açıkça ortadadır. Bu nedenle, uluslararası kuruluşların ve gelişmiş ülkelerin küresel çapta internete erişimdeki bu eşitsizliği ortadan kaldıracak projeleri hızlı bir şekilde hayata geçirmesi beklenmektedir. Bu yönde atılacak adımlar, başta sağlık olmak üzere hem yaşamı kolaylaştıracak hem de küresel üretim ve ticarete ivme kazandıracaktır. Pandemi sürecinde karşılaşılan operasyonel sorunlarla mücadelede, firmaların dijital altyapı yeterliliğinin belirleyici olduğu görülmektedir. Pandemi pek çok sektörde ani bir daralmaya yol açarken, bazı sektörler için ise fırsat yaratmıştır. Özellikle dijital altyapısı hazır olan sektörlere yönelik mevcut ve yeni e-ticaret platformlarında yaşanan gelişmeler bir krizin fırsata dönüştürülmesinde günümüzün popüler çeviklik (agility) kavramına en güzel örneklerdendir.

“Çeviklik, pandemi ve diğer küresel sorunları öngörmeyi amaçlayan ileriye dönük bir yaklaşımı ve değişikliklere hızlı ve başarılı bir şekilde uyum sağlamayı ifade eder. Çoğu çevik şirket, küresel değişime hızla uyum sağlayabilen ve fırsatları değerlendirebilen esnek yönetim sistemlerine sahiptir. Pandemi döneminde esnek düşünebilen, karar alabilen alternatif yöntemler geliştirebilen ve krizi fırsata çevirebilen firmalar ayakta kalacaktır. Firmalar, klasik üretim modelinden müşteri odaklı esnek üretime geçerek alışılagelmiş pazarlardan yeni pazarlara yönelmelidir. Pazar çeşitlendirmesinde başarılı olan, yakın mesafelerden ziyade uzak pazarları da hedef alan ülkeler ihracatta başarılı olacaktır. Ayrıca, katma değerli ürünlerin üretim ve ihracatına ağrılık vermeleri firmaların krizden çıkmalarında önemli rol oynayacaktır. Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) altyapısı yeterli olan ülkeler ve firmalar yeni normalde diğerlerine göre daha avantajlı olacaktır.”

Dijitalleşme ve e-ticaret pandemic döneminde özellikle yükselişe geçmiştir.

E-TİCARET

E-ticaret son yıllarda yurt içinde ve yurt dışında büyük gelişme kaydetmiştir. Küresel ölçekte, 2014 yılında 236 milyar dolar olan sınır ötesi e-ticaret hacmi 2020 yılında 994 milyar dolara ulaşmıştır. 2020 yılı verilerine göre sınır ötesi e-ticaret, Asya-Pasifik bölgesinde 476 milyar dolara ulaşırken Batı Avrupa’da 217 milyar dolar, Kuzey Amerika’da 177 milyar dolardır. Bu rakam Orta-Doğu Avrupa ve Orta Asya’da 45 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye’de de benzer bir yükseliş trendi görülmektedir. Türkiye’nin toplam e-ticaret hacmi 2019 yılının ilk 6 ayında 55 milyar 900 milyon olurken, 2019 yılının tamamında 136 milyar lira olmuştur. Türkiye’nin toplam e-ticaret hacmi 2020 yılının ilk 6 ayında 2019 yılının aynı dönemine göre %64 artış göstererek 91,7 milyar liraya yükselmiştir. Bu dönemde 3.761 KOBİ, e-ticarete başlamıştır.

T.C. Ticaret Bakanlığı Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) kayıtlarına göre 31 Ocak 2021 itibarı ile sisteme kayıtlı işletme sayısı 19.661 iken, sisteme kayıtlı site sayısı 23.771’e ulaşmıştır. ETBİS’e göre 2020 yılı Temmuz ayında e-ticareti 64.602 kişi kullanırken, bunların %18’i 18-24 yaş grubunda, %37,5’i 25-34 yaş grubunda, %22,5’i 35-44 yaş grubunda, %12,3’ü 45-53 yaş grubunda, %7,1’i de 55-64 yaş grubunda yer almıştır. Toplam kullanıcıların %60’ının 25- 44 yaş grubunda olduğu görülmektedir.

Sonuç:

• 2020 yılında pandemi ile tüm dünyada global olarak görülen gerilmeler, 2021 yılında kaybolmaya başlamıştır ve büyümeler görülmüştür.
• E-ticaret pandemi döneminde birçok şirketin kurtarıcısı olmuş, pandemi döneminde e-ticaret hacmi büyümüştür.
• Yıllar içerisinde e-ticaret ve e-ihracatın büyümesi beklenmektedir.